|
Кейин Аллоҳ Таоло Пайғамбар с.а.в.га хабар беряптики, у киши ҳам уларнинг қибласига ҳеч қачон эргашмайдилар. Зеро, ўзлари ҳақ тарафидадирлар. У кишига нозил бўлган ҳақ уларнинг ҳавойи нафсларига эргашмайди. Айни пайтда улардан бири бошқасининг қибласига эргашмайди. Улар ўз қибласини ҳеч қандай аниқ далилсиз маҳкам ушлайдилар. Шунинг учун хар қанча далил келтирилганда ҳам бу ҳолат ўзгармайди.
Шунингдек, Аллоҳ Таоло Ўз пайғамбарига хитоб қилиб, сизга ҳақ келиб бўлганидан кейин яна сиз уларнинг динига, тўғрироғи ҳавойи нафсларига эргашадиган бўлсангиз, ҳақни ўз ўрнига қўймаган золимга айланасиз, деяпти.
وَلَئِنْ أَتَيْتَ الَّذِينَ أُوْتُواْ الْكِتَابَ
(Қасамки, агар Сиз китоб берилган кимсаларга (барча ҳужжатларни) келтирсангиз ҳам). Бу ердаги лом қасам маъносини англатувчи лом.
مَّا تَبِعُواْ قِبْلَتَكَ
(Улар қиблангизга боқмайдилар). Шарт жавобининг ўрнига ўтирган қасам жавоби. Чунки бу ерда қасам ломи шартдан олдин келяпти. Шунинг учун жавоб шартники эмас, қасамники бўлади. Тил қоидалари шуни тақозо қилади. Айниқса, бу ерда жавобга фонинг кирмаётгани фикримизни янада қувватлайди.
وَمَا أَنتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ
(Сиз ҳам уларнинг қибласига боқувчи эмассиз).
وَمَا بَعْضُهُم بِتَابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ
(Улар (яҳудий ва насронийлар)нинг бировлари бировларининг қибласига боқувчи эмас). Бу ердаги инкор олдинги
مَّا تَبِعُواْ قِبْلَتَكَ
(улар қиблангизга боқмайдилар), деган гапдаги инкордан кўра кучлироқ. Чунки биринчи инкор жумлайи феълия билан ифодаланган бўлса, иккинчи инкор жумлайи исмия билан ифодаланяпти. Жумлайи феълияга нисбатан кучлироқ, етукроқ маънони англатади. Бу ерда Пайғамбар с.а.в. пайғамбар бўлиб юборилганларидан буён мусулмонларнинг яҳуд ёки насроний бўлиб кетганларидан кўра ҳам, яҳудларнинг насроний ёки насронийларнинг яҳуд бўлиб кетишганидан кўра ҳам яҳуд ва насронийларнинг Исломга кирганлари кўпроқ бўлганига ишора бор.
(وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءهُم агар фаразан уларнинг ҳавойи нафсларига эргашсангиз) (إِنِ ). Бу ердаги (إِنِ ) фаразни англатади. Чунки олдинги оятда
وَمَا أَنتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ
42-бет
Бетлар:1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208